Giới thiệu

Trong quý ba năm 2024, blockchain TON, tận dụng lối vào lưu lượng của Telegram, đã chứng kiến sự bùng nổ nhanh chóng của các trò chơi mini Tap-to-Earn, thu hút hàng trăm triệu người dùng và tạo ra một kỳ tích tăng trưởng trên chuỗi. Trong khi đó, TGE (Sự kiện tạo ra Token) của một số dự án trong hệ sinh thái TON cũng đã tạo ra một hiệu ứng tài sản mạnh mẽ, khiến "TON / Telegram" trở thành tâm điểm câu chuyện nóng hổi trong Web3. Tuy nhiên, sau cơn sốt này, TON đang bước vào một giai đoạn hạ nhiệt cần phải thận trọng. Tương tự như các câu chuyện Web3 trong quá khứ, liệu hậu quả của bong bóng sẽ dẫn đến tích lũy hay hoàn toàn sụp đổ? Đây có phải là một khoảng dừng tạm thời trong lưu lượng hay chỉ đơn giản là một sự trì hoãn trong việc chuyển đổi giá trị? Tại thời điểm này, chúng tôi hy vọng có thể đánh giá lại liệu TON có tiềm năng lâu dài để trở thành một "điểm vào chuỗi siêu" thông qua dữ liệu toàn diện, các lộ trình tiến hóa sinh thái và các sắp xếp kỹ thuật.

1. Sau cơn sốt Tap-to-Earn: Sức nóng của TON giảm và dữ liệu giảm xuống

Theo trang web chính thức của TON, TON (Mạng mở) là một internet mở phi tập trung được thiết kế để đưa 500 triệu người tham gia vào chuỗi, được xây dựng bằng công nghệ phát triển bởi cộng đồng Telegram. Được hỗ trợ bởi nền tảng xã hội Web2 Telegram, có gần 1 tỷ người dùng, TON thực sự có tiềm năng đạt được mục tiêu đưa 500 triệu người vào thế giới chuỗi, và đã đạt được thành công lớn vào năm 2024:

· Toncoin (TON Token) có vốn hóa thị trường vượt quá 25 tỷ đô la, xếp hạng trong Top 10 tài sản tiền điện tử theo giá trị thị trường [1];

· Nhấn để kiếm tiền từ mini-game Hamster Kombat chính thức công bố thu hút hơn 300 triệu người dùng [2];

· Blockchain TON đạt đỉnh với hơn 700k địa chỉ mới chỉ trong một ngày, với số địa chỉ hoạt động hàng ngày vượt quá 1.657 triệu [3];

· Giá trị thị trường của nhiều tài sản mini-game trên Telegram vượt quá 500 triệu USD, với TVL DeFi trên chuỗi tăng vọt hơn 5.500% trong năm 2024 …

Kỳ tích kép của lưu lượng truy cập và sự giàu có đã khiến TON trở thành một trong những điểm nhấn tuyệt đối của câu chuyện Web3 vào năm 2024. Tuy nhiên, tương tự như các đợt bùng nổ Web3 trước đó, các đợt tăng trưởng ngắn hạn thường đi kèm với sự điều chỉnh dữ liệu. Hệ sinh thái TON hiện đang trải qua một giai đoạn "hạ nhiệt câu chuyện": như thể hiện trong Biểu đồ 1, cả số lượng ví mới hàng ngày, địa chỉ hoạt động, và TVL cùng khối lượng giao dịch của các DEX cốt lõi (Stone.fi và Dedust) đều đã giảm đáng kể so với mức đỉnh của chúng. Mặc dù trong giai đoạn này đã có một số đợt tăng ngắn hạn, nhưng hầu hết đều là những sự phục hồi tạm thời do các dự án cụ thể thúc đẩy; nhìn vào xu hướng hàng năm, nhiều chỉ số đã giảm trở lại mức mà chúng ta đã thấy trước khi câu chuyện được khởi động.

Tuy nhiên, đó không hoàn toàn là những tín hiệu bi quan. Số lượng Ví Jetton (ví có số dư khác không) vẫn đang tăng đều, cho thấy rằng việc tích lũy người dùng cơ bản vẫn đang diễn ra, mặc dù tỷ lệ tăng trưởng đã giảm đáng kể. Trong khi đó, số lượng NFT được tạo ra cũng đang duy trì sự tăng trưởng, cho thấy rằng hệ sinh thái ứng dụng trên chuỗi vẫn đang được thúc đẩy liên tục.

Hình 1: Biểu đồ dữ liệu hệ sinh thái TON, nguồn: Ton Stat, 2025.05.20

Mặt khác, từ xu hướng từ khóa của Google Trends, độ phổ biến tìm kiếm tổng thể của TON cũng đang dần giảm, đặc biệt là sự chú ý vào chính hệ sinh thái đã giảm đáng kể. Ngược lại, sự tập trung của thị trường vào giá Token vẫn mạnh hơn.

Biểu đồ 2: Sự phổ biến tìm kiếm từ khóa TON, nguồn: Google Xu hướng, 2025.05.21

Tuy nhiên, sự sụt giảm dữ liệu không nhất thiết có nghĩa là kết thúc của câu chuyện. Những ví dụ tương tự là phổ biến: Bitcoin từng trải qua tình trạng quá tải trên chuỗi do cơn sốt khắc ký, nhưng cuối cùng, hoạt động đã trở lại mức ổn định tương đối; Solana và Base, sau khi trải qua một đợt giảm dữ liệu, đã chào đón sự trở lại của người dùng và đạt được những đỉnh cao mới, đi kèm với các tối ưu hóa kỹ thuật và tiến bộ sinh thái.

Biểu đồ 3: Xu hướng biến động dữ liệu trên các chuỗi Solana và Base, Nguồn: Artemis, 2025.05.22

TON có khả năng hoàn thành một sự chuyển biến sâu sắc từ lưu lượng truy cập sang giá trị sau khi cơn sóng tăng giá lắng xuống không? Đó có phải là một thời gian ngủ đông ngắn hay cuối cùng sẽ trở thành một "di tích tường thuật"? Câu trả lời cuối cùng sẽ được xác định bởi hành động. Trong nội dung dưới đây, chúng tôi sẽ phân tích những thay đổi diễn ra lặng lẽ trong TON "sau khi cơn sóng rút" từ các khía cạnh chiến lược tổ chức, xây dựng hệ sinh thái, nâng cấp công nghệ và chuyển đổi tường thuật.

2. Các Hành Động Chính Thường Xuyên: Tổ Chức Lại Nhóm, Tuân Thủ và Thị Trường Mới, Phát Triển Hạ Tầng

Kể từ khi Binance ra mắt vào tháng 8 năm 2024, câu chuyện về TON đã bước vào một giai đoạn mới. Trên bề mặt, sự phấn khích đã giảm xuống, nhưng trên thực tế, đây là một thời kỳ tăng tốc bố trí: bao gồm tái cấu trúc đội ngũ, khám phá sự tuân thủ quy định, tích hợp sâu với Telegram, mở rộng bộ công nghệ, và các ưu đãi cũng như sự bơm vốn cho các nhà phát triển nhắm đến thị trường toàn cầu.

2.1 Thay Đổi Lãnh Đạo và Nỗ Lực Tuân Thủ: TON Thúc Đẩy Con Đường Chính Thống

Vào đầu năm 2025, các điều chỉnh nhân sự tại Quỹ TON đã gửi đi một tín hiệu rõ ràng: toàn cầu hóa và tuân thủ sẽ trở thành những định hướng chiến lược cốt lõi trong những năm tới.

Vào ngày 15 tháng 1, Manuel Stotz, cựu thành viên hội đồng quản trị và người sáng lập Kingsway Capital, đã được bổ nhiệm làm chủ tịch mới của Quỹ TON. Kingsway là một công ty đầu tư có tiếng, quản lý hàng tỷ đô la tài sản cho các nhà đầu tư Mỹ, và nền tảng của Stotz mang lại một tín hiệu mạnh mẽ về "thị trường vốn truyền thống" cho TON. Theo thông báo chính thức, ông sẽ làm việc cùng với cựu chủ tịch và thành viên hội đồng quản trị hiện tại Steve Yun để thúc đẩy sự mở rộng quốc tế của TON, tập trung vào thị trường Mỹ - một khu vực sôi động nhưng tuân thủ cao, được xem là một chiến trường quan trọng trong chiến lược của TON.

Vào ngày 24 tháng 4, Quỹ TON đã bổ nhiệm người đồng sáng lập MoonPay, Maximilian Crown, làm Giám đốc điều hành. MoonPay là một công ty hạ tầng thanh toán tiền điện tử hàng đầu toàn cầu, đã có được giấy phép tuân thủ ở nhiều khu vực pháp lý, bao gồm Hoa Kỳ, Úc và Hà Lan. Crown có nhiều kinh nghiệm hoạt động toàn cầu và khả năng xử lý tuân thủ, và việc bổ nhiệm của ông được coi là một bước ngoặt quan trọng cho TON trong việc chính thức chấp nhận quy định và hướng tới việc áp dụng chính thống toàn cầu.

Biểu đồ 4: Các thành viên cốt lõi hiện tại của TON, nguồn: RootData

Cần lưu ý rằng Pavel Durov, người sáng lập Telegram và là một trong những người ủng hộ sớm cho blockchain TON, đã bị giam giữ trong một thời gian ngắn vào tháng 8 năm 2024 do những vi phạm quy định được cho là của Telegram, chỉ quay trở lại tầm nhìn công chúng vào tháng 3 năm 2025. Mặc dù chưa có kết luận nào về vụ việc này, nhưng thời điểm diễn ra sự việc trùng hợp cao với các điều chỉnh chiến lược của Quỹ TON, điều này có thể gián tiếp khuyến khích nhóm đặt trọng tâm nhiều hơn vào các vấn đề quy định, dọn đường cho việc triển khai toàn cầu trong tương lai. Gần đây, Quỹ TON đã tích cực giao tiếp với các cơ quan quản lý của Mỹ. Theo báo cáo hệ sinh thái TON, ví tự lưu trữ TON dự kiến sẽ ra mắt tại Mỹ vào quý hai năm 2025. Vào tháng 3 năm 2025, Quỹ TON tiết lộ rằng các công ty vốn đầu tư mạo hiểm của Mỹ như Sequoia Capital, Ribbit và Benchmark nắm giữ hơn 400 triệu đô la giá trị Toncoin. Điều này cũng có thể được xem như là bằng chứng quan trọng về sự chuyển mình của TON hướng tới sự tuân thủ và toàn cầu hóa.

Từ phân bố người dùng Telegram toàn cầu (Biểu đồ 5), nếu TON muốn chuyển đổi họ thành người dùng Web3, nó phải đáp ứng các yêu cầu quy định về tài sản tiền điện tử ở nhiều quốc gia. Nếu không, không chỉ sẽ khó khăn trong việc triển khai các ứng dụng ở các thị trường chính, mà còn có thể gây ra rủi ro pháp lý và kinh doanh tiềm ẩn cho chính Telegram. Trên thực tế, việc mở rộng toàn cầu của ví TON đã bắt đầu. Bắt đầu từ tháng 11 năm 2023, TON đã khởi động các chương trình khuyến mãi theo giai đoạn ở một số quốc gia châu Phi, và sau đó sẽ mở rộng ra nhiều thị trường ở Trung Đông, châu Âu và châu Á-Thái Bình Dương, tạo điều kiện cho sự tuân thủ toàn cầu trong tương lai.

Biểu đồ 5: Tải xuống Telegram theo quốc gia trong năm 2024, Nguồn: CPA.RIP

2.2 TON × Telegram: Tích hợp sâu, ràng buộc lối vào sinh thái

Vào tháng 1 năm 2025, Telegram chính thức chỉ định TON là cơ sở hạ tầng blockchain duy nhất cho hệ sinh thái mini-app đang phát triển không ngừng của mình, tập trung quanh giao thức TON Connect kết nối liền mạch các mini-app của Telegram với ví blockchain, từ đó đơn giản hóa tương tác của người dùng với các ứng dụng phi tập trung trong ứng dụng nhắn tin. Giao thức độc quyền này thiết lập TON là lớp blockchain thực tế cho gần 1 tỷ người dùng của Telegram. Điều này định vị TON có khả năng trở thành "phiên bản Web3 của WeChat Pay," tận dụng đầy đủ hiệu ứng mạng lớn của Telegram.

Trong hệ thống thanh toán, Telegram hứa hẹn sẽ chỉ chấp nhận Toncoin như một loại tiền tệ thanh toán không hợp pháp trong hệ sinh thái của mình, áp dụng cho các tình huống bao gồm Telegram Stars, thành viên Premium, hệ thống quảng cáo (Telegram Ads) và dịch vụ cổng thanh toán (Telegram Gateway). Các nhà phát triển và người điều hành kênh có thể trực tiếp nhận thu nhập thông qua Toncoin, ban đầu thiết lập một hệ thống thanh toán nội bộ và phân phối doanh thu dựa trên Toncoin.

Cùng lúc đó, nhà cung cấp dịch vụ thanh toán RedotPay đã hỗ trợ Toncoin và USDt (phiên bản USDT trên chuỗi TON), và tích hợp với các phương thức thanh toán chính thống như Apple Pay, Google Pay và Alipay, có thể được sử dụng tại hơn 130 triệu thương nhân offline trên toàn thế giới, mở rộng thêm khả năng thanh toán của TON trong thế giới thực.

Ví TON Space gần đây đã ra mắt việc sử dụng Telegram Stars để thanh toán phí giao dịch, đây thực chất là một hình thức giải pháp "trừu tượng" tiền điện tử cho phép người dùng hoàn thành giao dịch mà không cần phải hiểu các hoạt động trên chuỗi phức tạp. Phương pháp này khác với các giải pháp trừu tượng chuỗi truyền thống, vì nó không chỉ dựa vào lưu lượng truy cập lớn mà còn thúc đẩy sự chuyển đổi của các ứng dụng trên chuỗi hướng tới việc trở nên "thể hiện lối sống" và "chuẩn hóa" hơn. Theo kế hoạch chính thức, bắt đầu từ quý hai năm 2025, người dùng Mỹ sẽ có thể trực tiếp trải nghiệm dịch vụ ví TON trong Telegram, giúp thu hẹp khoảng cách giữa các tình huống tiêu dùng Web2 và quản lý tài sản trên chuỗi.[7].

2.3 Hệ sinh thái: Từ cơn sốt trò chơi mini đến việc mở rộng đa dạng các lĩnh vực

Làn sóng đầu tiên của sự bùng nổ hệ sinh thái TON chủ yếu được thúc đẩy bởi các trò chơi mini. Được kích thích bởi sự kết hợp của "các ưu đãi airdrop + dễ dàng để bắt đầu", người dùng nhanh chóng đổ xô vào. Ví dụ, airdrop của "Hamster Kombat" vào tháng 9 năm 2024 đã đạt đỉnh 300 triệu người dùng hoạt động hàng tháng vào tháng 7, nhưng đến tháng 11, chỉ còn 52 triệu người dùng hoạt động, dẫn đến việc mất hơn 86% người dùng chỉ trong vài tháng [8]. Mặc dù các cơ chế trò chơi đơn giản và dễ sao chép có thể tạo ra "ảo tưởng tăng trưởng" trong ngắn hạn, nhưng chúng gặp khó khăn trong việc duy trì người dùng lâu dài, phơi bày vấn đề đồng hóa trong giai đoạn đầu của hệ sinh thái.

Trước tình hình này, TON đang tập trung vào việc mở rộng hệ sinh thái nhà phát triển trong khi tăng tốc bố trí cơ sở hạ tầng. Vào tháng 4 năm 2025, TON đã công bố một đối tác chiến lược với gã khổng lồ trò chơi Trung Quốc KingNet (có hơn 100 triệu người dùng) và tổ chức hội nghị nhà phát triển trò chơi quy mô lớn đầu tiên ở châu Á, thu hút hàng chục studio từ hệ sinh thái WeChat để khám phá cách xây dựng ứng dụng Web3 dựa trên Telegram và TON.

Với sự ra mắt tính năng Trung tâm Ứng dụng Telegram, người dùng có thể trực tiếp khám phá các ứng dụng bên thứ ba tích hợp trong nền tảng. Số lượng ngày càng tăng các ứng dụng trong hệ sinh thái TON đang có mặt trong danh sách được khuyến nghị, và chúng không còn bị giới hạn trong danh mục trò chơi mà còn bao gồm nhiều lĩnh vực khác nhau như xã hội, thanh toán, DeFi và NFT, đánh dấu sự mở rộng ban đầu của hệ sinh thái ứng dụng của nó.

Biểu đồ 6: Ảnh chụp màn hình giao diện ứng dụng Trung tâm Ứng dụng Telegram, nguồn: Ảnh chụp màn hình từ trang sản phẩm Telegram

Theo thống kê của RootData, trong số 187 dự án TON được ghi nhận, khoảng 14% tập trung vào cơ sở hạ tầng. Ngoài các dịch vụ cơ sở như oracle và ví, còn có các nền tảng hỗ trợ phát triển như TONXAPI và Play Deck, giúp giảm bớt rào cản kỹ thuật cho những người xây dựng mới và thúc đẩy sự phát triển bền vững của hệ sinh thái.

Biểu đồ 7: Các Dự Án Cơ Bản của Hệ Sinh Thái TON (Một Phần), Nguồn: RootData

Ngoài việc chơi game, hệ sinh thái TON đang mở rộng vào nhiều lĩnh vực mới: bao gồm PayFi, RWA (sẽ được chi tiết bên dưới), cũng như các ứng dụng trong AI, giao dịch hợp đồng (Perp DEX), DePIN, và nhiều hơn nữa. Ví dụ:

· Hợp tác ra mắt hoạt động khuyến khích DEX hợp đồng vĩnh viễn TON với GMX;

· Khởi động chương trình thưởng với hệ điều hành AI Agent ElizaOS;

· Hợp tác với giao thức tổng hợp Jupiter để thúc đẩy sự phát triển của tổng hợp hệ sinh thái TON…

Tiềm năng sinh thái cũng đã thu hút phản hồi tích cực từ các quỹ tổ chức. Vào tháng 9 năm 2024, Foresight Ventures và Bitget đã đầu tư 30 triệu USD vào TON, và tháng sau, Gate đã công bố một khoản đầu tư bổ sung 10 triệu USD, thúc đẩy sự phát triển của ứng dụng Telegram [9]. Vào đầu năm 2025, cựu tổng thống của Quỹ TON, Steve Yun, đã ra mắt quỹ đầu tư mạo hiểm TVM Ventures, với quy mô ban đầu là 100 triệu USD, tập trung vào việc hỗ trợ các dự án DeFi, PayFi và hạ tầng cơ sở,进一步加强了TON对开发者的吸引力及其生态护城河.

2.4 Nâng cấp Kỹ thuật: Tiến bộ trong Hiệu suất và Khả năng mở rộng

Theo lộ trình được phát hành bởi TON cho nửa đầu năm 2025, các mục tiêu cốt lõi của vòng lặp công nghệ của nó là giảm tắc nghẽn, nâng cao khả năng mở rộng và cải thiện tính ổn định. Đợt cập nhật này bao gồm bốn hướng chính, phản ánh logic tiến hóa của TON hướng tới một "chuỗi khối định hướng ứng dụng có tải cao, tần suất cao":

• 1. Nâng cấp Mainnet Accelerator
     Đây là bản nâng cấp kiến trúc quan trọng nhất kể từ khi thành lập TON, nhằm đạt được cơ chế “Infinite Sharding” và cải thiện đáng kể sự ổn định và khả năng mở rộng của mạng lưới. Các cải tiến chính bao gồm:
     · Tối ưu hóa theo dõi chuỗi shard: Các nút chỉ cần theo dõi chuỗi chính và các chuỗi shard cụ thể liên quan, thay vì theo dõi tất cả các chuỗi shard, điều này sẽ giảm đáng kể mức tiêu thụ tài nguyên và cải thiện hiệu suất xử lý của nút.
     · Tách biệt chức năng xác thực: TON chia vai trò xác thực ban đầu thành "Collator" và "Validator", cải thiện hiệu suất xác thực tổng thể thông qua xử lý song song các nhiệm vụ.
     Những cải tiến này sẽ giúp mạng TON duy trì tốc độ tạo khối ổn định và khả năng xử lý giao dịch ngay cả dưới tải nặng, đồng thời giảm sự phụ thuộc vào phần cứng.
• 1. Mạng Thanh Toán Lớp 2
     TON dự định ra mắt một mạng lưới thanh toán Layer 2 tương tự như Mạng Lightning của Bitcoin, tập trung vào các giao dịch ngay lập tức và trải nghiệm trao đổi tài sản với chi phí rất thấp. Hiện tại, mạng lưới đang trong giai đoạn thử nghiệm và sẽ hỗ trợ nhiều tài sản token khác nhau, bao gồm cả Jetton, trong tương lai, phù hợp cho giao dịch tần suất cao, thanh toán trò chơi mini và các tình huống khác. Việc triển khai giải pháp này dự kiến sẽ nâng cao hơn nữa việc sử dụng thực tế của TON trong các khoản thanh toán hàng ngày của người dùng và hệ sinh thái trò chơi.
• 1. Cầu nối đa chuỗi BTC Teleport (Đã ra mắt)
     BTC Teleport là một cơ chế được thiết kế để đạt được việc chuyển giao tài sản giữa các chuỗi giữa các mạng TON và Bitcoin. Cơ chế này đơn giản hóa quy trình tương tác giữa các chuỗi thông qua phương pháp cầu nối ngang hàng, giảm đáng kể rào cản và chi phí gia nhập người dùng. Điều này sẽ nâng cao khả năng tương tác giữa TON và các chuỗi công cộng chính, mở đường cho sự mở rộng của nó trong DeFi, quản lý tài sản và các tình huống khác.
• 1. Tối ưu hóa và nâng cấp các công cụ kỹ thuật
     Để nâng cao hiệu quả hoạt động của các validator và bảo mật của hệ thống, TON đã giới thiệu các tính năng bao gồm chức năng phục hồi sao lưu MyTonCtrl, bot thông báo Telegram cho validator và bảng điều khiển web, đồng thời có kế hoạch củng cố các cơ chế khuyến khích và xử phạt cho các validator. Ví dụ, các node không thành công trong việc sản xuất block trong các vòng chỉ định sẽ phải đối mặt với các hình phạt nghiêm khắc hơn. Đồng thời, một phiên bản mới của TON Proxy cũng đang được phát triển, nhằm nâng cao khả năng bảo vệ chống tấn công DDoS, đảm bảo thêm sự ổn định và an toàn của mạng. Ngoài ra, API chính thức của TON cũng sẽ thêm các tính năng như mô phỏng hoạt động, truy vấn các giao dịch đang chờ xử lý và quản lý tên miền.
     Sự kiện airdrop DOGS vào tháng 8 năm 2024 đã trở thành một "bài kiểm tra áp lực" cho hệ thống công nghệ TON. Vào thời điểm đó, mạng đã bị gián đoạn trong 3 giờ do quá tải và mất đồng thuận của các validator, phơi bày những nút thắt kiến trúc dưới sự đồng thời cực đoan. L roadmap 2025 đang diễn ra là một phản ứng kỹ thuật trực tiếp đối với sự kiện này. Một loạt các sáng kiến, bao gồm tái cấu trúc kiến trúc mainnet (Accelerator), thử nghiệm mạng Layer 2, và triển khai cầu nối chuỗi chéo, có nghĩa là TON đang chuyển từ một "chuỗi trình diễn TPS cao" sang một Layer 1 thực sự có khả năng mở rộng và rất kiên cường, có khả năng duy trì bền vững lâu dài.
     Hướng kỹ thuật của TON không phải là theo đuổi "phí thấp nhất" hoặc "tốc độ giao dịch đơn lẻ cao nhất", mà là hỗ trợ các kịch bản đa dạng thông qua một cấu trúc mô-đun - đặc biệt là các tương tác tần suất cao xoay quanh thanh toán, trò chơi, xã hội và các ứng dụng tài chính nhẹ. Trong tương lai, bên cạnh mạng Layer 2 tập trung vào thanh toán, có thể sẽ có nhiều Layer 2 chức năng chuyên dụng khác xuất hiện trong TON, tạo ra các kênh hoạt động độc quyền cho các ứng dụng khác nhau, từ đó đạt được sự mở rộng kiến trúc on-chain rất linh hoạt.

3. Tái tạo Tường thuật Tài chính: Mở rộng từ DeFi sang PayFi và RWA

3.1 Từ Cơn Sốt Giao Dịch đến Độ Sâu Tài Sản: Bổ Sung Sinh Thái DeFi của TON

Mặc dù TON xếp hạng trong số các chuỗi công cộng hàng đầu về số lượng địa chỉ hoạt động trên chuỗi và tần suất giao dịch, nhưng độ sâu của hệ sinh thái DeFi của nó vẫn còn thiếu rất nhiều để phù hợp với mức độ lưu lượng này. Theo dữ liệu từ DeFiLlama, TVL của TON hiện chỉ khoảng 115 triệu đô la, đứng ở vị trí 36 trong số các chuỗi công cộng chính. Sự tương phản này giữa "hoạt động cao - khóa thấp" cũng đã dấy lên một số hoài nghi trên thị trường: "Liệu TON có chỉ là một nơi tập hợp cho các 'nông dân' không?"

Sự xuất hiện của tình huống này có bối cảnh khách quan của nó: hệ sinh thái TON đã trải qua sự tăng trưởng nhanh chóng, trong khi DeFi, như một loại hạ tầng "chậm và tỉ mỉ", gặp khó khăn trong việc hoàn thành chuỗi sản phẩm và vòng hoạt động trong một khoảng thời gian ngắn. Một mặt, các nhà phát triển cần thời gian để xây dựng các hợp đồng và giao thức chất lượng cao; mặt khác, hầu hết các ứng dụng DeFi TON ban đầu vẫn tiếp tục tuân theo logic tương tác web truyền thống, không đạt được sự hợp tác hiệu quả với hệ sinh thái chương trình mini của Telegram. Kết quả là, trong đợt tăng trưởng ban đầu, những người hưởng lợi nhiều nhất là các sàn giao dịch tập trung (CEX), đã thu hút một số lượng lớn người dùng đăng ký mới và giao dịch.

Để khắc phục điểm yếu này, đội ngũ TON đã bắt đầu cải thiện hệ sinh thái DeFi một cách có hệ thống và đã trình bày đầy đủ bố cục mô-đun DeFi của mình tại sự kiện Web3 ở Hồng Kông vào tháng 4 năm 2025.

Biểu đồ 8: Tình trạng Hệ sinh thái TON DeFi, Nguồn: Youtube

Lớp T1 chủ yếu bao gồm các chức năng DeFi cốt lõi như cầu nối chuỗi chéo, CDP stablecoin có tài sản đảm bảo, các giao thức AMM, cho vay và staking thanh khoản LSD. Đây là nền tảng để xây dựng các sản phẩm tài chính phức tạp hơn. Trên cơ sở này, TON đang thúc đẩy sự phát triển của các ứng dụng nâng cao hơn, bao gồm farming lợi suất, phái sinh, quyền chọn, token hóa lợi suất, kho vault, launchpad, v.v.

· STON.fi đã ra mắt Omniston, một giao thức tổng hợp thanh khoản phi tập trung được thiết kế để đơn giản hóa việc quản lý thanh khoản trong hệ sinh thái;

· Nền tảng giao dịch hợp đồng vĩnh viễn phi tập trung Storm Trade tiếp tục phát triển vào năm 2025, đạt mức TVL cao nhất vào tháng 2.

· Giao thức token hóa lợi suất FIVA đã đạt tổng giá trị khóa (TVL) 1 triệu USD chỉ trong vài ngày sau khi ra mắt và đạt khối lượng giao dịch 28 triệu USD…

Ngoài các ứng dụng DeFi cốt lõi đã đề cập ở trên, TON cũng đang liên tục tích hợp thêm nhiều đối tác DeFi quan trọng, trong đó đại diện tiêu biểu nhất là Tether và Ethena, hai nhà phát hành stablecoin lớn.

USDT do Tether phát hành đã chính thức được triển khai trên chuỗi TON vào tháng 4 năm 2024 và đã đạt được sự tăng trưởng nhanh chóng. Chỉ trong vòng năm tháng kể từ khi ra mắt, nguồn cung lưu hành của USDT đã vượt qua 1 tỷ USD. Stablecoin này đã được tích hợp vào ứng dụng Telegram để chuyển tiền trực tiếp và được sử dụng rộng rãi trong các kịch bản thanh toán cho các mini-app Telegram và dịch vụ Web3, bao gồm phần thưởng cho người sáng tạo, thanh toán phí dịch vụ kỹ thuật số, kiếm tiền từ nội dung và nhiều mục đích khác, làm phong phú thêm hệ sinh thái thanh toán của TON.

Đồng thời, TON cũng đang thúc đẩy sự hợp tác với Ethena để tích hợp tài sản đô la tổng hợp USDe, có TVL trên 6 tỷ đô la. Thông qua sự tích hợp này, TON dự định giới thiệu một kênh tiết kiệm đô la ổn định và thu lợi cho cơ sở người dùng rộng lớn của Telegram, đặc biệt có lợi cho những người dùng thị trường gặp khó khăn trong việc dễ dàng tiếp cận tài sản đô la tại địa phương. Sáng kiến này không chỉ củng cố vị trí chiến lược của TON trong hệ sinh thái stablecoin mà còn bơm thêm cơ sở hạ tầng tài chính có giá trị lâu dài vào hệ thống DeFi của nó.

3.2 PayFi và RWA: Cây cầu kết nối từ thu nhập trên chuỗi đến giá trị thực

Trong sự kiện Ngày TON, chính thức đã đề xuất một kiến trúc ứng dụng tài chính "động lực kép" một cách có hệ thống lần đầu tiên, giới thiệu thiết kế tài chính trên chuỗi được xây dựng xung quanh hệ sinh thái chương trình nhỏ Telegram. Cấu trúc tổng thể được chia thành ba lớp:

· Lớp DeFi Cốt lõi: Bao gồm các cơ sở hạ tầng và giao thức DeFi khác nhau đã được cải tiến liên tục, nhấn mạnh hiệu suất kỹ thuật và khung tuân thủ;

· Lớp Lợi Suất Thực: Cung cấp hỗ trợ lợi suất bền vững cho các ứng dụng lớp trên thông qua stablecoins, lợi tức RWA, các quỹ tài sản staking, v.v.

· Retail TMA Layer: Tận dụng hệ sinh thái mini-program Telegram, nó xây dựng các sản phẩm phía người dùng bao gồm ví PayFi, tiết kiệm trên chuỗi, trò chơi lợi suất, tổng hợp Swap, v.v., đây là con đường chính để kích hoạt một lượng lớn người dùng Web2.

Biểu đồ 9: Lớp ứng dụng chương trình mini Telegram, Nguồn: Youtube

Trong khuôn khổ này, PayFi và RWA đã trở thành hai dòng chủ đề chiến lược mới của TON. Xung quanh chúng, TON đang dần xây dựng một mạng lưới thu lợi nhuận đa tầng bao gồm cả trên chuỗi và ngoài chuỗi.

· Cơ sở: Bằng cách kết nối các tài sản tài chính thực ngoài chuỗi thông qua các công cụ như Quỹ Trái phiếu Telegram (quỹ tài sản RWA 500 triệu USD), nó cung cấp một nguồn thu nhập thực có thể xác minh và định lượng cho toàn bộ hệ thống. Tầng này là điểm pivot chính mà TON cố gắng "cải cách chuỗi" logic của các sản phẩm tài chính truyền thống.

· Trung cấp: Bằng cách sử dụng các giao thức như đô la tổng hợp USDe của Ethena và Token hóa Lợi suất, các lợi suất cơ bản này có thể được phân chia, kết hợp và phân phối lại để hình thành các công cụ neo lãi suất có thể lập trình. Cơ chế này không chỉ nâng cao tính thanh khoản của tài sản mà còn làm cho "lợi suất" tự nó có thể kết hợp và sử dụng trên các giao thức, trở thành "đá góc lãi suất" của hệ sinh thái tài chính TON.

· Lớp trên cùng: Xây dựng các sản phẩm front-end dựa trên các kịch bản tương tác tần suất cao trong Telegram, trình bày các khả năng tài chính trên chuỗi cho người dùng cuối theo cách quen thuộc. Thông qua các giao diện như Wallet Earn và các chương trình mini Banking, người dùng có thể nhận trực tiếp phần thưởng USDT, tham gia tiết kiệm hoặc thực hiện các sắp xếp tài chính mà không cần hiểu các khái niệm phức tạp như stablecoin tổng hợp, hồ staking, hoặc tài sản RWA, từ đó đạt được sự chuyển tiếp tự nhiên từ người dùng Web2 sang người dùng tài chính trên chuỗi.

Lấy PayFi làm ví dụ, nó không chỉ là một phần mở rộng chức năng của ví Telegram mà còn là một trung tâm tương tác kết nối "thanh toán hàng ngày + tài chính trên chuỗi." Người dùng có thể sử dụng tính năng Tap & Pay do Oobit cung cấp để thanh toán theo thời gian thực bằng USDt tại hơn 100 triệu nhà bán lẻ trên toàn thế giới; đồng thời, họ cũng có thể nhận phần thưởng USDT trong Wallet Earn và tham gia vào quản lý lợi suất. Trong suốt quá trình này, người dùng không cần phải hiểu các thuật ngữ như hợp đồng thông minh, neo tài sản, hoặc ánh xạ ngoại tuyến để hoàn thành trải nghiệm tài chính trên chuỗi. Thiết kế của "trải nghiệm nhẹ + tính tài chính cao" đang tự nhiên chuyển đổi người dùng Telegram thành người dùng tài chính Web3.

Trong hướng RWA, TON đang cố gắng xây dựng cơ sở hạ tầng nền tảng cho "nhà môi giới trên chuỗi" và "ngân hàng tiết kiệm trên chuỗi." Ví dụ, Quỹ Trái phiếu Telegram được Libre ra mắt phối hợp với Quỹ TON cho phép người dùng tham gia vào các sản phẩm thu nhập cố định như trái phiếu USD trên chuỗi. Trong tương lai, nó cũng dự định hỗ trợ việc truy cập trên chuỗi của các tài sản có giá trị thấp và bị phân mảnh. Đồng thời, stablecoin tổng hợp USDe được Ethena ra mắt sẽ, trong tương lai, được tích hợp với thẻ ghi nợ cho việc tiêu dùng ngoại tuyến, mang đến các kịch bản tài chính tiêu dùng mới cho các ứng dụng RWA.

Về cơ bản, những gì TON đang xây dựng không phải là một giao thức tài chính tách biệt, mà là một "mạng lưới lợi suất trên chuỗi" tập trung xung quanh Telegram: Telegram đóng vai trò là điểm truy cập của người dùng và phân phối lưu lượng; PayFi được định vị ở lớp tương tác phía trước, kết nối quản lý tài sản trên chuỗi với các tình huống thanh toán hàng ngày; tài sản RWA đóng vai trò là neo giá trị cơ bản, bơm lợi suất thực vào hệ thống tài chính; trong khi đó, các stablecoin, bao gồm USDe, và các giao thức token hóa lợi suất đảm nhận các chức năng tiếp nhận và phân phối lợi suất trên chuỗi. Thông qua con đường khép kín này, TON được kỳ vọng sẽ hướng dẫn tự nhiên người dùng Web2 vào hệ sinh thái tài chính trên chuỗi, hoàn thành toàn bộ trải nghiệm từ việc tiếp cận tài sản đến việc hiện thực hóa lợi suất mà không làm tăng ngưỡng nhận thức.

4. Tương lai của TON: Một giai đoạn tích lũy cho Cổng Siêu, hay một lâu đài trên mây?

“Kỳ tích lưu lượng” của TON xuất phát từ việc gắn kết sinh thái của Telegram và cơ chế lan truyền viral của Tap-to-Earn. Tuy nhiên, khi sự cường điệu giảm dần, độ bám dính của người dùng giảm sút, và dữ liệu trên chuỗi bị suy giảm, một câu hỏi quan trọng nảy sinh: Liệu hệ sinh thái TON có thể thiết lập một mô hình “Lưu lượng đến Giá trị” bền vững?

Câu trả lời có thể đang được viết bởi chiến lược của chính TON. Từ nhịp phát triển, TON không vội vàng sao chép hoạt động kích thích tần suất cao của Tap to Earn, mà thay vào đó đã bước vào một giai đoạn tích lũy hạ tầng sâu hơn. Điều này tương tự như giai đoạn sửa chữa kỹ thuật của Solana sau cơn sốt meme coin, hoặc khoảnh khắc nuôi dưỡng sâu của hệ sinh thái Base sau khi Friend.tech rút lui. Chiến lược phát triển hiện tại của TON cũng tiết lộ một ý tưởng tương tự: chuyển từ “câu chuyện bom tấn” sang một con đường giá trị của “nhu cầu tần suất cao + tích lũy dài hạn.”

Cốt lõi của tất cả là Telegram - một trong những nền tảng Web2 gần gũi nhất với tiêu chuẩn "siêu lối vào" toàn cầu:

· Lợi thế gia nhập: Gia nhập xã hội với gần 1 tỷ người dùng + ví một điểm đến (TON Space) + Trung tâm ứng dụng Telegram;

· Được thúc đẩy bởi thanh toán và tài chính: PayFi kết nối thanh toán ngoại tuyến, trong khi RWA xây dựng một mô hình mới của "tài chính trên chuỗi".

· Lồng ghép ở cấp độ giao thức: Cơ chế phí của TON Connect và Stars về cơ bản xây dựng cơ sở hạ tầng nền tảng cho sự trừu tượng của chuỗi.

· Triển khai công nghệ: nâng cấp mainnet Accelerator + mạng thanh toán Layer2 + cầu nối chuỗi chéo BTC, v.v., đều đang củng cố khả năng hạ tầng của TON.

Từ góc độ này, tương lai của TON không giống như một "lâu đài trên không"; mà thực sự, nó giống như việc xây dựng một trung tâm kinh tế số mới. Tuy nhiên, trung tâm này không được xây dựng cho những người đam mê DeFi, mà cho lứa người dùng Web2 tiếp theo.

Tuy nhiên, tương lai của TON vẫn đối mặt với ba thách thức lớn:

1. Khoảng cách giữa chất lượng người dùng và độ sâu tài chính: Dù có hơn 100 triệu người dùng hoạt động hàng tháng và một loạt các mini-game, câu hỏi vẫn là liệu người dùng có thực sự hiểu về DeFi, tham gia vào các hoạt động trên chuỗi, và sử dụng Toncoin thay vì chỉ "nhận airdrop."
2. Giá trị ứng dụng khó có thể khép kín vòng lặp trên chuỗi: các ứng dụng nhẹ và nhúng (như trò chơi mini, chuyển khoản, quảng cáo, thanh toán) có lợi thế về lưu lượng tự nhiên, nhưng mô hình "sử dụng và đi" này cũng mang lại những thách thức: rất khó để hành vi của người dùng được hợp nhất thành tài sản, danh tính, dữ liệu hoặc giữ chân lâu dài trên chuỗi. Khác với hệ sinh thái Ethereum, nơi mà các đại diện trên chuỗi được hình thành thông qua việc ràng buộc ví, tham gia DeFi và tài sản NFT, hầu hết người dùng TON hiện tại chỉ là "bản sao nhẹ trên chuỗi" của người dùng Telegram, dẫn đến hoạt động và độ sâu tương tác thấp của tài sản trên chuỗi.
3. Sự không chắc chắn của lộ trình tuân thủ: Mặc dù TON đang tích cực chấp nhận quy định, chẳng hạn như bổ nhiệm đồng sáng lập của MoonPay làm CEO, nhưng vẫn chưa rõ liệu sự kết hợp giữa Telegram và TON có thể bền vững trước áp lực quy định cao tại các thị trường như Hoa Kỳ và EU hay không.

Nói cách khác, TON đang ở một điểm quan trọng của "chuyển đổi từ sự chú ý sang tích lũy giá trị." Liệu nó có dần dần củng cố các tương tác tần suất cao thành các điểm nhập tài chính và dịch vụ như các chương trình mini WeChat, hay chỉ trở thành một ảo ảnh lưu lượng thoáng qua, phần lớn phụ thuộc vào khả năng thực hiện của đội ngũ, khả năng tự tiến hóa của hệ sinh thái, và sự khôn ngoan trong việc đáp ứng với môi trường quy định. Tuy nhiên, một lợi thế mà TON và Telegram có được so với WeChat là họ có thể "qua sông bằng cách cảm nhận những viên đá của WeChat." Tôi tin rằng 6-12 tháng tới sẽ là một khoảng thời gian cửa sổ quan trọng cho hệ sinh thái TON để chuyển từ "được điều khiển bởi câu chuyện" sang "hỗ trợ giá trị cơ bản."

V. Kết luận

Câu chuyện của TON là một nỗ lực "từ lưu lượng nền tảng đến giá trị trên chuỗi." Nó không được xây dựng từ cộng đồng phát triển như Ethereum để tạo ra một vũ trụ tài chính, cũng không được thúc đẩy bởi công nghệ và các yếu tố meme như Solana. Đây là một lĩnh vực thử nghiệm tập trung vào người dùng, chú trọng vào việc trở thành điểm truy cập, mang lại trải nghiệm nhẹ nhàng cho việc phổ biến Web3. Từ Tap-to-Earn đến PayFi, từ sự phổ biến bùng nổ đến sự củng cố hạ tầng, con đường tiến hóa của TON thực sự trình bày một tín hiệu quan trọng: làn sóng cách mạng phổ biến Web3 tiếp theo có thể không xảy ra trong cộng đồng crypto, mà lặng lẽ diễn ra trong cuộc sống hàng ngày của hàng trăm triệu người dùng Web2.

Liệu TON có thể thực sự nắm bắt cơ hội này để phát triển từ một "điểm vào siêu cấp trên chuỗi" thành một "nền tảng ứng dụng siêu cấp trên chuỗi" vẫn cần thời gian để kiểm chứng. Nhưng bất kể thành công hay thất bại, nó cung cấp một mẫu đáng theo dõi — một mẫu không hướng dẫn người dùng bằng "lợi suất DeFi", mà dẫn dắt họ dần dần tiếp xúc với chuỗi và sử dụng nó thông qua các giao diện quen thuộc, thanh toán nhẹ, trò chơi mini và trải nghiệm xã hội. Đây là một thí nghiệm, và cũng là một canh bạc. Tuy nhiên, trong bối cảnh thị trường gấu chưa được giải quyết hiện nay, những gì TON cung cấp không phải là "huyền thoại làm giàu nhanh chóng", mà là một tưởng tượng Web3 phù hợp hơn với các kịch bản sử dụng thực tế. Nó có thể không đạt được ngay lập tức, nhưng thông qua một loạt các cắt nhỏ và nhu cầu thực tế, nó có thể đang nuôi dưỡng khả năng cho vòng biến đổi Web3 thực sự có thể mở rộng tiếp theo.

Tiết lộ: Tác giả nắm giữ Toncoin và các tài sản liên quan; báo cáo này vẫn chứa một số yếu tố chủ quan.

Tuyên bố:

1. Bài viết này được đăng lại từ [BLOCKBEATS] Bản quyền thuộc về tác giả gốc [Wayne_Zhang]. Nếu có bất kỳ phản đối nào về việc in lại, xin vui lòng liên hệ.Đội ngũ Gate LearnNhóm sẽ xử lý nó nhanh nhất có thể theo các quy trình liên quan.
2. Tuyên bố từ chối trách nhiệm: Những quan điểm và ý kiến được trình bày trong bài viết này là của tác giả và không cấu thành bất kỳ lời khuyên đầu tư nào.
3. Các phiên bản ngôn ngữ khác của bài viết được dịch bởi đội ngũ Gate Learn, trừ khi có đề cập khác.CổngDưới bất kỳ hình thức nào, các bài viết đã được dịch không được sao chép, phát tán hoặc đạo văn.