Tài sản tiền điện tử thế giới và những mặt tối: Quy mô và ảnh hưởng của trò lừa bịp Rug Pull

Trong giai đoạn thịnh vượng của thị trường tài sản tiền điện tử, một số nhà đầu tư đã thu được lợi nhuận đáng kinh ngạc nhờ nắm bắt được một dự án nào đó, nhưng cũng không ít người đã mất mát nặng nề do hành vi xấu của các bên dự án. Gần đây, giá của Aura (AURA) đã tăng vọt 800% chỉ trong vài giờ, từ 0.001 đô la lên 0.008 đô la, khối lượng giao dịch tăng hơn 115,000% so với ngày hôm trước. Tuy nhiên, một nhà phân tích tài sản tiền điện tử kỳ cựu đã cảnh báo rằng sự tăng giá đột ngột này có thể là một trò lừa bịp được lên kế hoạch kỹ càng. Hành vi bất hợp pháp này, được gọi là "Rug Pull", đang lan rộng theo cách công nghiệp trong lĩnh vực tài sản tiền điện tử.

Quy mô đáng kinh ngạc của Rug Pull

Thông qua việc phân tích các hợp đồng thông minh của nhiều chuỗi công khai chính, dữ liệu cho thấy có hơn 300.000 đồng tiền tồn tại các hành vi Rug Pull ở nhiều mức độ khác nhau, tương đương với việc hàng trăm "đồng tiền bẫy" được phát hành ra mạng mỗi ngày. Trên mạng lưới Ethereum, có hơn 260.000 địa chỉ độc lập chuyên tạo ra và quảng bá các đồng tiền lừa đảo này.

Những kẻ bất hợp pháp này lợi dụng các công cụ phát hành coin tiện lợi và một lượng người dùng khổng lồ để thiết lập các bẫy lừa đảo một cách chính xác. Mặc dù lợi nhuận trung bình của từng dự án lừa đảo trên Ethereum khoảng 1,65 triệu USD, nhưng do số lượng lớn, tổng thu nhập bất hợp pháp đã đạt tới con số ấn tượng 5020 tỷ USD.

Trên các chuỗi công khai khác như Polygon và Linea, các sự kiện Rug Pull cũng không phải là hiếm. Polygon đã ghi nhận 530 trường hợp như vậy, tổng cộng gây thiệt hại hơn 10.000 đô la. Chuỗi Linea mới nổi, mặc dù có khối lượng dữ liệu tương đối nhỏ, nhưng đã có 4 hợp đồng bị rút cạn thanh khoản hoàn toàn. Theo thống kê, đã có hơn 7 triệu nhà đầu tư bị ảnh hưởng trực tiếp bởi trò lừa bịp Rug Pull, điều này có nghĩa là tài sản của hàng triệu cá nhân và gia đình đã biến mất trong những cái bẫy này.

Các loại và đặc điểm của Rug Pull

Rug Pull cứng: cướp bóc tài chính triệt để

Rug Pull cứng là một hành vi gian lận vô cùng tồi tệ, trong đó kẻ lừa đảo sử dụng mã độc được lập trình sẵn hoặc khai thác lỗ hổng để rút toàn bộ tính thanh khoản của dự án trong một lần. Ví dụ, trên các chuỗi công khai như Avalanche và Polygon, một số địa chỉ liên kết với một lượng lớn token Rug Pull và các pool thanh khoản bị rút cạn, tỷ lệ lên tới hàng trăm thậm chí hàng nghìn phần trăm.

Một số kẻ lừa đảo còn sử dụng phương thức xuyên chuỗi để thực hiện hành vi Rug Pull, lợi dụng các đặc điểm khác nhau của các chuỗi công khai để tránh bị theo dõi. Những hành vi này dẫn đến việc giá token giảm xuống còn 0 ngay lập tức, khiến nhà đầu tư mất trắng.

Nhiều địa chỉ lừa đảo thể hiện tần suất phạm tội cực kỳ cao, chẳng hạn như một số địa chỉ liên kết với hàng chục token Rug Pull và các pool thanh khoản bị rút cạn. Những địa chỉ này giống như cơn châu chấu trong thế giới số, triển khai hàng loạt token, nhanh chóng rút cạn tiền, sau đó biến mất hoặc thay đổi danh tính để tiếp tục gây án.

Thời gian sống của hầu hết các đồng tiền Rug Pull cứng rất ngắn, từ 0 ngày đến vài ngày. Mô hình trò lừa bịp "chiến tranh chớp nhoáng" này khiến các nhà đầu tư gần như không có thời gian phản ứng và thoát ra.

软Rug Pull：lưu thông tiền chậm và âm thầm

So với các phương pháp bạo lực của Rug Pull cứng, Rug Pull mềm kín đáo và xảo quyệt hơn. Nó sẽ không khiến giá token giảm ngay lập tức về 0, mà tạo ra một ấn tượng "giảm dần" hoặc "dự án tạm thời điều chỉnh". Kẻ lừa đảo có thể bịa ra nhiều lý do khác nhau, chẳng hạn như "di chuyển hợp đồng", "nâng cấp hệ thống" hoặc "đối phó với biến động thị trường", một số nhà đầu tư có thể vì hy vọng hoặc phản ứng chậm mà không kịp rút lui, cuối cùng chịu tổn thất lớn trong tình trạng giá liên tục giảm.

Mặc dù ảnh hưởng một lần của Rug Pull mềm có vẻ không nghiêm trọng như Rug Pull cứng, nhưng do tính chất kín đáo của nó, có thể tác động đến một nhóm nhà đầu tư rộng rãi hơn và gây ra sự xói mòn niềm tin thị trường lâu dài hơn.

Xu hướng lịch sử của Rug Pull

Phân tích dữ liệu chuỗi trên từ năm 2020 đến 2025 cho thấy mạng Ethereum đã trải qua một đỉnh điểm triển khai token lừa đảo vào năm 2023, đạt 125,759 cái, chiếm 42,3% tổng số trong năm năm. Tuy nhiên, số lượng triển khai đã giảm mạnh xuống còn 69,154 cái vào năm 2024, giảm 45% so với năm trước. Điều này cho thấy hoạt động lừa đảo có tính chu kỳ rõ rệt, trong giai đoạn từ 2021 đến 2023, số lượng triển khai trung bình hàng năm của bốn chuỗi chính đạt 48,721 cái.

Đáng chú ý là, vòng đời trung bình của các hợp đồng lừa đảo đã giảm mạnh từ 356 ngày vào năm 2021 xuống chỉ còn 3.8 ngày vào năm 2025. Xu hướng này phản ánh sự gia tăng tốc độ hành động của các kẻ lừa đảo và sự cảnh giác ngày càng cao của các nhà đầu tư.

Các đề xuất phòng ngừa

Đối mặt với mối đe dọa Rug Pull quy mô lớn như vậy, các nhà đầu tư cần phải đặc biệt cảnh giác. Dưới đây là một số lời khuyên phòng ngừa cơ bản:

1. Cảnh giác với những lời hứa hẹn lợi nhuận cao và đội ngũ ẩn danh.
2. Kiểm tra xem dự án có được kiểm toán bởi các tổ chức kiểm toán nổi tiếng hay không.
3. Xác minh tình trạng khóa thanh khoản.
4. Quan sát sự thổi phồng bất thường trên các phương tiện truyền thông xã hội.
5. Lưu ý sự tăng giá bất thường trong thời gian ngắn.

Trước khi đầu tư, việc kiểm tra xem hợp đồng thông minh có mã nguồn mở hay không, liệu nền tảng đội ngũ có thể xác minh được hay không nên trở thành quy trình tiêu chuẩn.

Kết luận

Quy mô và ảnh hưởng sâu sắc của trò lừa bịp Rug Pull không chỉ là vấn đề thua lỗ của một số nhà đầu tư, mà còn là thách thức hệ thống đối với nền tảng niềm tin của toàn bộ ngành công nghiệp blockchain và tài sản tiền điện tử. Việc phơi bày những hành vi đen tối này không chỉ nhằm nhắc nhở mọi người về rủi ro, mà còn nhằm thúc đẩy toàn ngành xây dựng một hệ thống quản lý tốt hơn, bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư và duy trì trật tự thị trường. Chỉ khi ở trong một môi trường công bằng và minh bạch, công nghệ blockchain và tài sản tiền điện tử mới có thể phát huy thực sự tiềm năng cách mạng của nó, mang lại những thay đổi tích cực cho hệ thống tài chính toàn cầu.