Những điểm mù về sự tuân thủ mà các nhà khởi nghiệp Web3 dễ bỏ qua: Đăng ký ở nước ngoài không đồng nghĩa với sự tuân thủ

Kể từ khi nhiều bộ ngành phát hành thông báo liên quan vào năm 2021, nhiều dự án Web3 đã tuyên bố sẽ ngừng cung cấp dịch vụ tại khu vực đại lục Trung Quốc và chuyển cơ sở ra nước ngoài. Tuy nhiên, trên thực tế, không ít doanh nghiệp tiền điện tử vẫn tiếp tục cung cấp dịch vụ cho người dùng ở đại lục.

Trong khi đó, một số nhà phát triển đang xem xét việc chuyển đổi từ lĩnh vực Web2 sang Web3. So với những người đã hoạt động trong lĩnh vực Web3 nhiều năm, những người mới tham gia này thường quan tâm hơn đến sự tuân thủ của dự án, hy vọng sẽ đưa ra quyết định cuối cùng dựa trên việc xác định rõ ràng các ranh giới pháp lý và kiểm soát rủi ro hiệu quả.

Dù là những kỹ sư công nghệ Web3 đã vào cuộc hay những kỹ sư và trưởng nhóm phát triển dự định chuyển đổi từ Web2, trong giai đoạn khởi đầu của dự án, tất cả đều phải đối mặt với một vấn đề chung: Dự án nên được đặt ở đâu?

Xét đến việc Trung Quốc đại lục duy trì tình trạng quản lý chặt chẽ đối với Web3, đặc biệt là các dự án đổi mới có tính chất tài chính, nhiều đội ngũ khởi nghiệp có xu hướng "dự án ra biển" - lựa chọn đăng ký ở nước ngoài, với đội ngũ kỹ thuật phân bố tại Hồng Kông, Singapore, Đông Nam Á và các nơi khác.

Trong mắt các nhà sáng lập công nghệ hoặc người phụ trách công nghệ của các dự án Web3, mô hình "đăng ký ở nước ngoài + triển khai từ xa" dường như tự nhiên có lợi thế về "Sự tuân thủ" - dự án chưa được triển khai tại Trung Quốc, vì vậy tự nhiên không bị ràng buộc bởi pháp luật Trung Quốc.

Nhưng thực tế phức tạp hơn nhiều so với những gì đã tưởng tượng. Dựa trên kinh nghiệm của nhóm luật sư trong nhiều vụ án hình sự trong những năm gần đây: ngay cả khi cấu trúc dự án ở nước ngoài, chỉ cần vi phạm giới hạn pháp luật Trung Quốc, vẫn có nguy cơ bị truy cứu trách nhiệm cao.

Do đó, bài viết này nhằm giúp những người ra quyết định kỹ thuật trong đội ngũ khởi nghiệp Web3 hiểu một vấn đề cốt lõi: Tại sao "dự án ở nước ngoài" cũng có thể kích hoạt rủi ro pháp lý tại Trung Quốc?

Tại sao hầu hết các dự án Web3 chọn ra nước ngoài? Logic sinh tồn trong bối cảnh quy định

Đối với hầu hết các doanh nhân, yêu cầu cốt lõi trong giai đoạn đầu là "trước tiên là sống sót". Sự tuân thủ có vẻ quan trọng, nhưng trong giai đoạn đầu với nguồn lực hạn chế và nhịp độ gấp gáp, thường bị xếp sau trong thứ tự ưu tiên.

Tuy nhiên, những doanh nhân có tầm nhìn dài hạn sẽ chú ý đến các chính sách quy định sớm hơn, hiểu rõ ranh giới pháp lý, xác định những điều có thể làm và những điều không thể làm, từ đó quyết định cách thức xây dựng dự án và nơi triển khai.

Nếu không, hậu quả của việc dẫm phải sẽ có thể rất nghiêm trọng. Đã có một dự án Web3 nào đó từ khi bắt đầu đến khi chết chỉ mất 13 ngày, quả thật là một ví dụ điển hình về trường hợp ngược lại trong môi trường quản lý căng thẳng.

Hiện tại, các tài liệu quy định chính về Web3 mà các trưởng dự án công nghệ ở Trung Quốc cần phải hiểu rõ là gì? Mặc dù có nhiều chính sách liên quan, nhưng từ góc độ phòng ngừa rủi ro hình sự, chỉ cần chú trọng vào hai điểm sau đây:

1. Thông báo về việc phòng ngừa rủi ro phát hành và huy động vốn thông qua token được phát hành vào năm 2017
2. Thông báo "Về việc tiếp tục phòng ngừa và xử lý rủi ro từ việc giao dịch và đầu cơ tiền ảo" được phát hành vào năm 2021

Hai tài liệu chính sách này có tinh thần cốt lõi là: cấm phát hành token lần đầu (ICO) và rõ ràng xác định các hoạt động kinh doanh liên quan đến tiền ảo là hoạt động tài chính bất hợp pháp.

Đặc biệt là thông báo năm 2021, trực tiếp được ngành công nghiệp gọi là "tài liệu quy định mạnh mẽ nhất". Nó không chỉ rõ ràng rằng hoạt động giao dịch tiền ảo là bất hợp pháp, mà còn nêu rõ rằng "các sàn giao dịch tiền ảo nước ngoài tham gia vào các hoạt động liên quan cũng không được cung cấp dịch vụ cho cư dân trong lãnh thổ Trung Quốc".

正因如此，大多数Web3项目选择"出海"Sự tuân thủ风险.

Nhưng vấn đề là: Dự án thực sự đã ra nước ngoài, thì có thật sự an toàn không?

Ra nước ngoài có thể tránh luật pháp Trung Quốc? Phân tích những hiểu lầm phổ biến của người phụ trách kỹ thuật

Nhiều dự án đã tích cực tham khảo ý kiến luật sư ngay từ giai đoạn khởi đầu: nên đăng ký công ty ở quốc gia nào? Là chọn Cayman, BVI, hay Singapore? Xây dựng quỹ hay cấu trúc công ty mẹ-con? Những câu hỏi này có vẻ như là chiến lược công ty, nhưng thực chất thường ẩn chứa một giả định cốt lõi - cho rằng "đăng ký ở nước ngoài, thì có thể tránh được luật pháp Trung Quốc".

Nhưng dựa trên kinh nghiệm của nhóm luật sư đại diện cho nhiều vụ án hình sự, cần phải chỉ rõ: cấu trúc ngoài khơi mặc dù có tác dụng trong việc phân tách rủi ro thương mại, tối ưu hóa thuế, và vận hành vốn, nhưng ở cấp độ trách nhiệm hình sự, không thể tạo ra một lá chắn miễn trừ cho luật pháp Trung Quốc.

Nói cách khác, chức năng của cấu trúc ngoài khơi là "tách biệt thương mại", chứ không phải là "bảo vệ hình sự". Hiệu quả chính của nó thể hiện ở:

• Tránh sự ràng buộc của luật chứng khoán từ các cơ quan quản lý ở Mỹ và những nơi khác.
• Tránh đánh thuế hai lần, tối ưu hóa sắp xếp thuế toàn cầu
• Thực hiện các tiện ích về vốn như khuyến khích quyền chọn, thiết kế cấu trúc tài chính.
• Cắt đứt tài khoản và trách nhiệm với các thực thể trong lãnh thổ Trung Quốc

Nhưng nếu dự án tự nó liên quan đến những hành vi bị pháp luật Trung Quốc nghiêm cấm, như kinh doanh trái phép, mở sòng bạc, rửa tiền, bán hàng đa cấp, thì ngay cả khi thực thể công ty ở nước ngoài, theo nguyên tắc "quyền tài phán theo lãnh thổ" hoặc "quyền tài phán theo nhân thân" trong luật hình sự của chúng tôi, các cơ quan tư pháp Trung Quốc vẫn có quyền truy cứu trách nhiệm.

Về việc liệu có thực sự bị truy cứu trách nhiệm hay không, điều này thuộc về "rủi ro xác suất".

Do đó, khi tư vấn thiết kế cấu trúc cho các bên dự án, thường sẽ quay trở lại chính dự án, tìm hiểu chi tiết mô hình kinh doanh, lộ trình tài chính, đối tượng người dùng của nó, thay vì ngay từ đầu đã thảo luận về địa điểm đăng ký và xây dựng cấu trúc. Chỉ khi hiểu rõ bản chất của dự án, mới có thể đánh giá xem nó có cơ sở tuân thủ hay không, cũng như cung cấp các giải pháp giải quyết vấn đề thực tiễn nhất.

"Chấp pháp xuyên thấu" có nghĩa là gì? Một số khía cạnh mà các dự án Web3 cần chú ý.

Trong công việc hàng ngày, thường gặp phải những câu hỏi tương tự:

• Tôi đặt dự án ở Cayman, Singapore, có được không?
• Máy chủ dự án ở nước ngoài, không mở cửa cho người dùng Trung Quốc, có phải vậy là không sao?
• Tôi chỉ là cố vấn kỹ thuật/phát triển gia công, không tham gia vào hoạt động, cũng không tiếp xúc với tài chính, liệu còn có rủi ro nào không?
• Tôi đã tìm một người bạn nước ngoài làm người sáng lập đội ngũ về mặt hình thức, còn tôi chỉ làm ở hậu trường, có phải an toàn hơn không?
• Tôi đã tuyên bố trong sách trắng "không cung cấp dịch vụ cho người dùng Trung Quốc", vậy có được miễn trách nhiệm không?

Những vấn đề này thực chất phản ánh một sai lầm cốt lõi - sự thiếu nhận thức về mô hình "thực thi pháp luật xuyên thấu" của các cơ quan tư pháp nước ta.

Khái niệm "thực thi pháp luật xuyên suốt" có thể được hiểu từ hai nguyên tắc cơ bản: nguyên tắc lãnh thổ và nguyên tắc cá nhân.

Nguyên tắc thuộc địa: ngay cả khi dự án được đăng ký ở nước ngoài, nhưng nếu có các trường hợp sau đây, cũng có thể được coi là "hành vi xảy ra trong nước", kích hoạt luật pháp Trung Quốc:

• Người dùng dự án chủ yếu đến từ Trung Quốc (chẳng hạn như xây dựng cộng đồng tiếng Trung, thúc đẩy dự án hướng tới người dân Trung Quốc, v.v.)
• Thành viên cốt lõi của dự án hoặc đội ngũ kỹ thuật nằm trong lãnh thổ Trung Quốc
• Tồn tại các hoạt động推广 trong nước, hợp tác kinh doanh, thanh toán, v.v. (ngay cả khi được thực hiện thông qua công ty gia công hoặc công ty đại lý)

Nguyên tắc quyền lực cá nhân: Theo quy định tại Điều 7 của Bộ luật Hình sự nước ta, công dân Trung Quốc thực hiện hành vi "phải chịu trách nhiệm hình sự theo luật pháp nước ta" ở nước ngoài cũng có thể bị truy cứu trách nhiệm.

Ví dụ, các nhà phát triển Trung Quốc tham gia xây dựng nền tảng cá cược trên chuỗi, nền tảng huy động vốn ảo, kênh thanh toán OTC tại Dubai, chỉ cần vi phạm các quy định liên quan đến hình sự của nước tôi, vẫn có thể bị các cơ quan tư pháp Trung Quốc điều tra xử lý.

Ví dụ: Trong các trường hợp điển hình được công bố bởi Viện Kiểm sát tối cao và Cục Ngoại hối Quốc gia vào năm 2023, một người đã xây dựng trang web trao đổi ngoại tệ bất hợp pháp (thông qua việc sử dụng tiền ảo để kết nối giao dịch giữa nhân dân tệ và ngoại tệ), đã bị Tòa án một quận ở Thượng Hải tuyên án năm năm tù giam vì tội kinh doanh trái phép.

Do đó, "thực thi xuyên thấu" trong lĩnh vực Web3 thường xuất hiện bao gồm:

• Địa điểm đăng ký xuyên thấu: ngay cả khi công ty ở Quần đảo Cayman, BVI, Singapore, nếu người dùng và hoạt động ở Trung Quốc, vẫn có thể bị coi là "thực hiện tội phạm trong nước"
• Danh tính công nghệ thấu kính: Dù người phụ trách công nghệ chỉ đóng vai trò là tư vấn hoặc nhà phát triển, nếu có hành vi như gửi mã, quản lý quyền hợp đồng, phân chia lợi nhuận của dự án, kiểm soát khóa riêng, vẫn có thể bị coi là "người kiểm soát thực sự".
• Dữ liệu xuyên thấu trên chuỗi: Cơ quan quản lý có thể xác nhận dự án có "dịch vụ người dùng Trung Quốc" hoặc có liên quan đến cờ bạc, lừa đảo, rửa tiền và các rủi ro vi phạm pháp luật khác thông qua truy xuất nguồn gốc trên chuỗi, kiểm toán KYT, hồ sơ người dùng, v.v.

Đối với người phụ trách kỹ thuật, hiểu được logic cơ bản của "thực thi xuyên thấu" là bước đầu tiên để thực hiện quản lý rủi ro dự án.

Kết luận

Nhiều người nghĩ rằng chỉ cần "xuất khẩu" dự án là có thể thoát khỏi sự quản lý của pháp luật Trung Quốc một cách vĩnh viễn. Nhưng thực tế là, nếu một dự án chưa bao giờ thực hiện đánh giá rủi ro pháp lý, thì ngay cả khi đặt ở nước ngoài, cũng khó mà nói là an toàn.

Hy vọng bài viết này có thể nhắc nhở các doanh nhân và người đứng đầu công nghệ trong lĩnh vực Web3: Dự án có tuân thủ cơ sở hay không, không phải do nơi đăng ký mà là dự án đó có vi phạm các ranh giới do luật pháp Trung Quốc quy định hay không.

Chỉ khi nhận diện rủi ro là tư duy nền tảng từ giai đoạn đầu, dự án mới có thể đi xa hơn và sống lâu hơn.