Token：Hình thức đa cấp mới trong thời đại Internet

Thị trường tiền điện tử đang tái hiện mặt tối của mô hình đa cấp, chỉ khác là lần này được thực hiện theo cách nguyên bản của Internet. Hầu hết các Token đã phát triển thành một trò chơi kim tự tháp tinh vi: lớp trên cùng thu lợi nhuận lớn nhất, trong khi các nhà đầu tư bình thường cuối cùng chỉ còn lại một đống "coin không có giá trị".

Điều này không phải ngẫu nhiên, mà là vấn đề cấu trúc.

Trong các dự án tiếp thị đa cấp truyền thống, sản phẩm thường có giá cao nhưng hiệu quả không tốt. Cốt lõi nằm ở phương thức bán hàng: không thông qua cửa hàng bán lẻ, mà là cá nhân đại lý mua trước, sau đó tìm người tiếp theo. Kết quả nhanh chóng chuyển từ "bán sản phẩm" sang "kéo người vào". Động cơ mua của mỗi người không phải là sử dụng, mà là để bán lại với giá cao. Cuối cùng, khi thị trường chỉ còn những nhà đầu cơ mà không có người dùng thực sự, kim tự tháp sẽ sụp đổ. Tầng trên cùng nhận tất cả lợi ích không đối xứng, trong khi những người tham gia ở tầng dưới chỉ có thể ngồi nhìn kho hàng không ai hỏi han.

Token Kim Tự Tháp

Logic hoạt động của các Token tiền điện tử giống hệt như mô hình đa cấp. Token bản thân chính là "sản phẩm" - một loại tài sản kỹ thuật số có giá cao, gần như không có tính ứng dụng. Mục đích của những người nắm giữ Token không phải là để sử dụng, mà là để bán với giá cao trong tương lai.

Cấu trúc kim tự tháp này tương tự như mô hình tiếp thị truyền thống, nhưng tiền điện tử có hệ sinh thái người tham gia độc đáo của riêng nó. So với các sản phẩm tiếp thị truyền thống, Token là phương tiện lý tưởng hơn: chúng có thể tận dụng hiệu quả hơn Internet và mạng xã hội, dễ giao dịch và tiếp cận hơn, lan truyền nhanh hơn và mở rộng rộng rãi hơn.

Trong mô hình đa cấp truyền thống, việc phát triển hệ thống dưới tầng có thể mang lại lợi nhuận từ doanh số hoặc hàng hóa của họ. Cách chơi của token cũng tương tự: để người khác nhận và kéo người mới tham gia. Điều này có lợi cho bạn và những người trên bạn, vì người mới cung cấp "tính thanh khoản để thoát", làm tăng giá. Đồng thời, người mới vì nắm giữ token cũng sẽ chủ động quảng bá, trong khi những người nắm giữ token từ sớm có thể chốt lời ở mức cao. Cơ chế này tương tự như đa cấp, nhưng sức mạnh mạnh mẽ hơn.

Bạn ở vị trí càng cao trong kim tự tháp, bạn càng có động lực để phát hành thêm nhiều coin mới và tiếp tục thúc đẩy bộ trò chơi này.

Người tham gia kim tự tháp

Sàn giao dịch: Sự tồn tại tối thượng

Tại đỉnh của kim tự tháp tiền điện tử là các sàn giao dịch. Hầu hết các "đồng tiền" "thành công" đều không thể tách rời khỏi sự thao túng sâu sắc của các sàn giao dịch và các nhà tạo lập thị trường liên quan. Họ nắm quyền phân phối và tính thanh khoản của các Token, nếu các dự án muốn gia nhập nền tảng, nhận được tài nguyên phân phối, thường phải "cống nạp" - vô điều kiện giao một phần Token.

Nếu không tuân theo quy tắc của họ, token của bạn sẽ không thể lên sàn, hoặc chỉ có thể từ từ biến mất trong môi trường thanh khoản cực kém. Sàn giao dịch có thể thay đổi quy tắc bất cứ lúc nào, yêu cầu bên dự án cung cấp token để nhân viên có thể rút tiền mặt, thậm chí sửa đổi một cách đơn phương các điều khoản dịch vụ vào phút cuối. Ai cũng hiểu sự độc quyền này, nhưng chỉ có thể âm thầm chấp nhận - đó là cái giá phải trả để đổi lấy "thanh khoản" và "phân phối".

Đối với các nhà khởi nghiệp, sàn giao dịch là một rào cản khó vượt qua. Việc có thể niêm yết trên các sàn giao dịch hàng đầu thường phụ thuộc vào "mạng lưới quan hệ" hơn là chất lượng của dự án. Điều này cũng giải thích tại sao hiện nay có nhiều dự án xuất hiện hình ảnh của "nhà đồng sáng lập ẩn" hoặc "nhân viên cũ của sàn giao dịch", họ chịu trách nhiệm kết nối và thông qua các kênh.

Nhà tạo thị trường: Nhân vật bán thần

Nhà tạo lập thị trường lý thuyết là vai trò cung cấp tính thanh khoản cho thị trường, nhưng thực tế thường giúp các dự án thông qua giao dịch ngoài sàn một cách lén lút, đồng thời tận dụng lợi thế thông tin để thu hoạch ngược lại người dùng bình thường. Họ thường nắm giữ một phần khá lớn trong tổng cung cấp của token, và từ đó thao túng giao dịch, thu lợi từ các cơ hội chênh lệch không đối xứng. Đối với những token có khối lượng lưu thông rất nhỏ, ảnh hưởng này sẽ bị khuếch đại cực độ.

Lợi nhuận từ việc "cung cấp thanh khoản" chỉ có hạn, nhưng thông qua giao dịch ngược lại với những người dùng không biết, có thể đạt được lợi nhuận lớn. Những nhà tạo lập thị trường hiểu rõ nhất về lượng lưu thông của Token, họ không chỉ biết rõ về biên độ dao động thực tế của thị trường mà còn nắm giữ một lượng lớn Token. Họ là đỉnh cao của lợi thế thông tin.

Đối với các dự án, việc đánh giá "báo giá" của nhà tạo lập thị trường là rất khó khăn. Không giống như các dịch vụ khác có giá cố định, giá của dịch vụ tạo lập thị trường khác nhau tùy vào người cung cấp. Là một dự án khởi nghiệp, rất khó để xác định điều khoản nào là hợp lý và giá nào là cao hơn mức cần thiết, điều này cũng dẫn đến sự tràn lan của các vai trò "cố vấn tạo lập thị trường".

VC và dự án: Vị vua trong kim tự tháp

Dưới sàn giao dịch là các dự án và quỹ đầu tư mạo hiểm, họ đã chiếm đoạt phần lớn giá trị trong giai đoạn gọi vốn riêng. Trước khi công chúng biết đến một dự án nào đó, họ đã mua token với giá cực thấp, sau đó dệt nên câu chuyện, tạo ra "lối thoát thanh khoản" để bán hàng.

Mô hình kinh doanh của quỹ đầu tư mạo hiểm trong lĩnh vực tiền điện tử đã trở nên cực kỳ méo mó. So với đầu tư mạo hiểm truyền thống, ngành công nghiệp tiền điện tử dễ dàng hơn để đạt được "sự kiện thanh khoản", vì vậy họ không thực sự khuyến khích việc xây dựng lâu dài. Thực tế, miễn là có lợi cho mình, quỹ đầu tư mạo hiểm hoàn toàn có thể ngầm đồng ý với các mô hình kinh tế token mang tính cướp bóc. Nhiều quỹ đầu tư mạo hiểm đã không còn giả vờ ủng hộ các doanh nghiệp bền vững, mà thay vào đó tham gia một cách có hệ thống vào các hành vi đầu cơ kiểu "kéo lên - đập xuống".

Token cũng đã tạo ra một cơ chế khuyến khích đặc biệt: các quỹ đầu tư mạo hiểm có động cơ nâng cao phí quản lý, do đó có động lực để nhân tạo làm tăng giá trị danh mục đầu tư (thực chất là "thu hoạch" các đối tác hữu hạn của mình). Điều này đặc biệt phổ biến ở những Token có lưu thông thấp - họ có thể sử dụng định giá pha loãng toàn diện để ghi nhận giá trị thị trường sổ sách, từ đó phóng đại giá trị dự án. Hành động này cực kỳ phi đạo đức, vì một khi Token được mở khóa hoàn toàn, sẽ không thể thoát ra với mức giá như vậy.

KOL：Người có ảnh hưởng

Cấp độ tiếp theo là KOL, họ thường nhận được Token miễn phí khi dự án ra mắt, để đổi lấy nội dung quảng cáo. "Vòng gọi vốn KOL" đã trở thành điều bình thường trong ngành - KOL tham gia đầu tư, sau đó nhận lại toàn bộ số tiền khi sự kiện tạo Token diễn ra. Họ sử dụng kênh truyền thông của mình để đổi lấy mã miễn phí, sau đó tiến hành quảng bá theo kiểu tẩy não đối với người hâm mộ, và những người hâm mộ này cuối cùng trở thành "tính thanh khoản rút lui" của họ.

Thành viên cộng đồng và người chơi airdrop: lính

"Cộng đồng" và người chơi airdrop tạo thành lực lượng lao động ở tầng đáy của kim tự tháp. Họ đảm nhận những nhiệm vụ cơ bản nhất: kiểm tra sản phẩm, sản xuất nội dung, tạo ra sự hoạt động để đổi lấy việc phân phát Token. Nhưng những hoạt động này hiện nay đã bị "công nghiệp hóa": phần thưởng ngày càng ít, trong khi công việc bỏ ra lại ngày càng nhiều.

Hầu hết các thành viên trong cộng đồng thường nhận ra rằng mình chỉ là bộ phận marketing thuê ngoài của dự án sau khi đã "làm việc" miễn phí cho dự án trong một thời gian dài - và khi sự kiện phát hành Token diễn ra, dự án bắt đầu bị đè bẹp một cách tàn nhẫn. Khi họ nhận ra điều này, sự tức giận sẽ lan rộng và họ sẽ "cầm vũ khí lên". Cộng đồng "tức giận" này cực kỳ bất lợi cho các dự án thực sự muốn phát triển sản phẩm, vì nó tạo ra sự nhiễu loạn và tiếng ồn thêm.

Nhà đầu tư nhỏ lẻ: châu chấu

Tầng đáy của kim tự tháp là nhà đầu tư nhỏ lẻ lý tưởng - "cổng thoát" cho tất cả những người ở trên. Họ được truyền bá nhiều câu chuyện và kể những câu chuyện khác nhau, gán cho một tài sản nào đó "premium meme", thu hút nhiều người mua hơn, để các nhà tài trợ và những người chơi cấp cao có thể dễ dàng thoát hàng.

Tuy nhiên, vòng này khác với những lần trước, nhà đầu tư nhỏ lẻ không thực sự tham gia một cách quy mô lớn. Hiện tại, nhà đầu tư nhỏ lẻ cẩn trọng và nghi ngờ hơn, điều này dẫn đến việc các thành viên trong cộng đồng nắm giữ một đống mã thông báo airdrop không có giá trị, trong khi những người trong cuộc đã sớm thực hiện việc chốt lời qua giao dịch ngoài sàn. Điều này cũng giải thích tại sao trên mạng xã hội luôn có người tức giận phàn nàn vì mã thông báo giảm giá mạnh hoặc airdrop không có giá trị.

Hậu quả

Hiện nay, cốt lõi của ngành công nghiệp tiền điện tử không phải là tạo ra sản phẩm, mà là kể chuyện - kể một câu chuyện về "tỷ lệ lợi nhuận ảo cao" để dụ dỗ người khác mua một Token nào đó. Tập trung vào việc xây dựng sản phẩm lại trở thành một hành động không được khuyến khích (mặc dù điều này đang thay đổi chậm rãi).

Toàn bộ hệ thống định giá Token đã hoàn toàn biến dạng, không còn dựa trên yếu tố cơ bản, mà phụ thuộc vào việc "đối chiếu giá trị thị trường" để so sánh ngang hàng. Vấn đề cốt lõi của dự án đã chuyển từ "Token này giải quyết vấn đề gì?" thành "Nó có thể tăng tối đa bao nhiêu lần?" Trong môi trường này, dự án gần như không thể được định giá hoặc đánh giá hợp lý. Khi đầu tư vào tiền điện tử, cần phải nhận thức rõ: bạn không mua một công ty đang được xây dựng, mà là một tấm vé số.

Việc bán kịch bản kể chuyện rất đơn giản: chỉ cần bịa ra một câu chuyện "nghe có vẻ hợp lý nhưng thực tế khó định giá". Chìa khóa ở đây là: câu chuyện phải được kể "đủ rõ ràng", nhưng cũng phải "để lại không gian tưởng tượng", để các nhà đầu tư có thể tưởng tượng ra một tương lai có giá trị cao.

Triển vọng tương lai

Mặc dù còn nhiều vấn đề, ngành công nghiệp tiền điện tử vẫn là một trong số ít lĩnh vực có thể mang lại lợi nhuận bất đối xứng lớn cho người bình thường, nhưng lợi thế này đang dần biến mất. Đầu cơ là điểm kết nối sản phẩm cốt lõi của tiền điện tử, cũng là "móc câu" ban đầu thu hút sự chú ý của những người tham gia thị trường đối với mọi thứ mà chúng tôi đang xây dựng. Chính vì vậy, chúng tôi cần khẩn trương sửa chữa toàn bộ cấu trúc thị trường.

Trong tương lai, những đổi mới như các nền tảng mới nổi có thể thay đổi hoàn toàn quy tắc của trò chơi, mang lại một hệ sinh thái lành mạnh và công bằng hơn cho thị trường tiền điện tử. Nhưng trước khi điều đó xảy ra, các bên tham gia cần giữ tỉnh táo, nhận thức rõ bản chất hiện tại của thị trường và hành động cẩn thận.