mã hóa kinh tế không chỉ là sự biến đổi công nghệ

Kinh tế mã hóa không chỉ là một cuộc cách mạng công nghệ đơn giản. Nhiều người hành nghề và đam mê khó có thể thích ứng với lĩnh vực này, lý do chính là chu kỳ của nó quá rõ ràng, biến động cũng rất dữ dội. Trong thị trường tăng giá, người bình thường thực sự có cơ hội để đạt được lợi nhuận gấp mười hay thậm chí gấp trăm lần, nhưng trong thị trường giảm giá, thua lỗ cũng rất nặng nề. Dù là ai, một khi đã bước vào lĩnh vực mã hóa, đầu tư sẽ trở thành môn học bắt buộc.

Nguyên nhân chính của thị trường gấu hiện tại là do Cục Dự trữ Liên bang tăng lãi suất dẫn đến việc thắt chặt vốn. Mức lợi suất điên cuồng của tài chính phi tập trung (DeFi) đã trở thành quá khứ, hiện tại lợi suất của các giao thức cho vay chính thống thường dưới 2%. So với đó, lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ đã vượt quá 3%, điều này thúc đẩy các nhà đầu tư tổ chức và các dự án stablecoin liên tục chuyển vốn từ lĩnh vực mã hóa sang mua trái phiếu chính phủ.

Kể từ thập niên 80 của thế kỷ trước, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ đã trải qua 6 chu kỳ tăng lãi suất, mỗi chu kỳ kéo dài từ 1-3 năm, với số lần tăng lãi suất trung bình lên tới 10 lần. Bước đi tăng lãi suất càng chậm, hiệu quả càng kém, lạm phát càng khó kiểm soát. Ví dụ, quá trình tăng lãi suất lần thứ 6 từ năm 2015 đến 2018 diễn ra chậm chạp, giá nguyên liệu, đứng đầu là dầu thô, không giảm mà còn tăng. Sau tháng 10, giá dầu thô vẫn duy trì ổn định, điều này có thể thúc đẩy Cục Dự trữ Liên bang tiếp tục thực hiện chính sách tăng lãi suất mạnh mẽ. Không còn nghi ngờ gì nữa, vào năm 2023, thị trường chứng khoán toàn cầu và thị trường mã hóa sẽ tiếp tục phải đối mặt với áp lực rút vốn của các tổ chức, đáy của thị trường gấu vẫn chưa đến, không nên dễ dàng bắt đáy.

Tin tưởng vào phương án mở rộng zkRollup của Ethereum

Bỏ qua chu kỳ lớn của thị trường vốn, từ góc độ biến đổi công nghệ mã hóa và làn sóng Web3.0 có thể xảy ra, chúng tôi kiên định tin tưởng vào Ethereum và giải pháp mở rộng zkRollup của nó, đặc biệt là giải pháp zkRollup dựa trên zkEVM thế hệ mới.

Người sáng lập Ethereum Vitalik Buterin đã nói trong một cuộc họp vào ngày 30 tháng 9: "Sau khi hợp nhất, bước tiếp theo của Ethereum là khả năng mở rộng." Mở rộng là vấn đề cốt lõi cản trở nhiều mã hóa và ứng dụng blockchain trở thành chính thống. Như đã biết, zkRollups có khả năng mở rộng bằng cách đóng gói hàng trăm giao dịch vào một nhiệm vụ thực thi và xác thực tất cả các giao dịch trong một nhiệm vụ.

Dưới sự hỗ trợ mạnh mẽ của Vitalik, Rollup đã trở thành giải pháp mở rộng chính cho Ethereum. Các giải pháp Rollup được phân loại theo loại công nghệ thành Optimistic Rollup và zkRollup, sự khác biệt chính giữa chúng nằm ở cách đảm bảo tính hợp lệ của giao dịch. Optimistic Rollup áp dụng phương pháp chứng minh gian lận, trong khi zkRollup sử dụng chứng minh không kiến thức toán học.

Trong mạng Optimistic Rollup có vai trò của người thách thức, có thể chứng minh dữ liệu được gửi đến Ethereum có gian lận, sau đó thông qua sự đồng thuận của mạng để quay lại các giao dịch không hợp lệ. Trong khi đó, zkRollup sử dụng công nghệ chứng minh không kiến thức trong việc xử lý hàng loạt dữ liệu giao dịch, trên cơ sở đảm bảo tính hợp lệ của dữ liệu giao dịch, trực tiếp gửi chứng minh đến Ethereum, ngay lập tức đạt được sự nhất quán của trạng thái cuối cùng.

So với Optimistic Rollup, zkRollup sử dụng chứng minh không biết để thực hiện xác minh toán học, có nhiều lợi thế kỹ thuật hơn. Một số dự án đã thực hiện khám phá tiên phong trong lĩnh vực này trong nhiều năm.

Tuy nhiên, EVM không được thiết kế để hỗ trợ chứng minh không kiến thức, điều này khiến việc xây dựng một máy ảo tương thích với Solidity và hỗ trợ chứng minh không kiến thức trở nên rất khó khăn. Để giải quyết vấn đề này, một số dự án đang phát triển máy ảo hỗ trợ tính toán chứng minh không kiến thức và tương thích với Solidity, đó là zkEVM. Khác với máy ảo thông thường, zkEVM có thể chứng minh tính chính xác của việc thực thi, bao gồm tính hợp lệ của các đầu vào và đầu ra được sử dụng trong quá trình thực thi.

Sự cần thiết phải thiết kế lại zkEVM

Một số dự án biên dịch bytecode thành mã vi xử lý, sử dụng STARK để tạo ra chứng minh tính hợp lệ của sự chuyển tiếp trạng thái, và sau đó gửi đến Ethereum để xác minh chứng minh tính đúng đắn bằng SNARK. Một số dự án khác có phương án tương tự ở một mức độ nào đó, nhưng chỉ sử dụng Halo 2 làm phương pháp chứng minh không biết.

Còn có dự án biên dịch mã hợp đồng viết bằng Solidity thành Yul(, một ngôn ngữ trung gian có thể biên dịch thành mã byte cho các máy ảo khác nhau), sau đó biên dịch lại mã byte Yul thành bộ mã byte tùy chỉnh, tương thích với mạch được thiết kế đặc biệt cho zkEVM.

Hệ thống này đã đủ tốt để đưa vào sản xuất chưa? Chúng ta có cần thiết kế lại một zkEVM tốt hơn không? zkRollup thường sử dụng giao thức không biết để chứng minh và tổng hợp tất cả các giao dịch trước khi phát hành chứng cứ tổng hợp lên chuỗi. Về nguyên tắc, điều này có nghĩa là chuỗi lớp 1 có thể xác minh "chứng cứ" ngắn gọn bao gồm hàng ngàn giao dịch phức tạp mà không có khả năng gian lận. Tuy nhiên, sau khi một số mạng thử nghiệm zkEVM được phát hành, người ta phát hiện ra rằng tình hình thực tế không lý tưởng - quá trình tạo chứng cứ rất chậm, mất hàng chục phút để thực hiện một vài giao dịch.

Có dự án đã tối ưu hóa cấu trúc zkEVM, thiết kế lại zkEVM, làm cho nó hiệu quả hơn tất cả các zkEVM hiện có. Nguyên nhân chính là nó sử dụng cấu trúc phân lớp được thiết kế tốt, nén không gian dư thừa lãng phí trong mạch và kích thước của đa thức nộp, và cuối cùng rút ngắn thời gian cần thiết để tạo ra chứng minh. Đồng thời, Sequencer của nó chạy một nút Ethereum, nhận giao dịch của người dùng, tạo trạng thái mới và một Trace thân thiện với zkEVM đặc biệt. Folder là trình tạo chứng minh, lấy Trace này từ bộ sắp xếp, và sử dụng một số lượng lớn bảng nhỏ ( thay vì một bảng lớn ) để xử lý nó, điều này sẽ giảm đáng kể sự dư thừa và tăng tốc độ tạo chứng minh.

Sự cần thiết của chứng minh không kiến thức nhanh hơn

SNARK mặc dù đơn giản, nhưng hiệu suất không bằng STARK. Tuy nhiên, STARK cũng trở nên lỗi thời khi FOAKS xuất hiện. Do tốc độ là nút thắt cổ chai của zkEVM, nên việc so sánh hiệu suất tính toán có ý nghĩa quan trọng. STARK đạt được thời gian chứng minh và thời gian xác thực gần như tuyến tính, nhanh hơn SNARK nhưng rõ ràng chậm hơn FOAKS. FOAKS là ZKP đầu tiên trên thế giới đạt được thời gian chứng minh tuyến tính và thời gian xác thực phụ tuyến tính, đã đạt đến cực trị lý thuyết. FOAKS là minh bạch, không cần bất kỳ thiết lập tin cậy nào, điều này có nghĩa là nó duy trì mức độ an toàn cao nhất.

FOAKS dựa trên mã có thể mã hóa theo thời gian tuyến tính, là nhanh nhất trong tất cả các giải pháp ZKP hiện có. Ngoài ra, nhờ vào việc sử dụng công nghệ đệ quy, kích thước chứng minh của FOAKS giảm xuống còn 1/7 so với các giải pháp hiện tại, điều này cho phép người dùng cuối chỉ cần chi một xu để tận hưởng dịch vụ lớp hai của Ethereum.

Sự cần thiết của lớp dữ liệu độc lập có sẵn

Hiện tại, zkRollup chủ yếu tập trung vào việc giảm gánh nặng tính toán khi xác minh giao dịch. Điều này đặc biệt quan trọng đối với Ethereum, vì việc xác minh thực thi hợp đồng thông minh phức tạp rất tốn kém. Tuy nhiên, các nút Ethereum vẫn cần lưu trữ dữ liệu giao dịch gốc đồng thời. Điều này không hợp lý, vì Ethereum phù hợp hơn với vai trò là lớp đồng thuận hơn là lớp lưu trữ, điều này có nghĩa là vẫn còn tồn tại nút thắt mở rộng - khi băng thông và lưu trữ của các nút không đủ ( thay vì tính toán không đủ ), chúng sẽ bị ảnh hưởng.

Đây là lý do tại sao Ethereum cần một lớp dữ liệu độc lập để lưu trữ những dữ liệu giao dịch nguyên thủy này, nhằm ngăn chặn việc đóng băng toàn bộ hợp đồng thông minh do sự cố máy chủ zkRollup hoặc nút Ethereum. Quan trọng hơn, nó sẽ tách rời chi phí của lớp thứ hai với lớp thứ nhất và giảm hơn một nửa chi phí giao dịch dựa trên zkEVM của zkRollup.